内蒙古：科左中旗农村公路建设惠及14万农牧民
Un continente (dal latin continere, "tegner tacà", "èsar contìnui"[1]) ?a ze ?a pì granda de ?e repartision co ?e cua?e ?e vien sudivideste ?e tere emerse de ?a crosta terestre. El conceto de continente el se contro-pone de consevensa a cue?o de osèano.
Definision
[canbia | canbia el còdaxe]La superfise del pianeta Tera ?a ze sudividìbi?e in continenti, o sia ?e tere emerse, e in osèani. I zeò?oghi i sudivide ?a crosta terestre in oseànega e continenta?e in funsion, intrà l'altro, de ?a tipo?ozia de ?e roce predomenanti in cadauna de ?e do, respetivamente roce bazàlteghe e granìteghe.
A ?a definision de continente i concore criteri che i ze sora-de-tuto zeogràfeghi e stòreghi, ma anca fi?ozòfeghi e pu?ìteghi; se recore anca a anà?ize zeomorfo?òzeghe e eco?òzeghe. Ponesto che i vari criteri no i porta a na ùgno?a concluzion, ?a sudivizion de ?a tera emerzesta in vari continenti ?a ze arbitrària. Par l'isteso motivo, no ghe ze un mode?o ùgno?o de sudivizion de ?e tere emerzeste, ma vari mode?i.
La partegnensa pu?ìtega de un teritòrio verso un stato o a un'altro no el ze e?emento d'inportansa par i fini de la partegnensa inte un continente. Le ìzo?e ?e vien considarae partegnenti al continente pì a lore rente.
Sistemi de sudivizion de ?e tere emerzeste
[canbia | canbia el còdaxe]| Cuatro continenti[2][3][4] | Oseània | Antàrtide | |||||
| Sìncue continenti[5][6] | àzia | Eoropa | àfrica | Oseània | |||
| Sie continenti[3][4] | àzia | Eoropa | àfrica | Oseània | Antàrtide | ||
| Sie continenti[2][7] | Amèrica del Nord | Amèrica del Sud | àfrica | Oseània | Antàrtide | ||
| Sete continenti[7][8][9][10][11][12] | Amèrica del Nord | Amèrica del Sud | àzia | Eoropa | àfrica | Oseània | Antàrtide |
Mode?o de sete continenti
[canbia | canbia el còdaxe]Sto mode?o cuà el ghe dà ?a màsima inportansa ai criteri stòreghi e cultura?i, dasando fora ?a contività intrà ?e tere. Se separa in tal magnera el Sudamèrica dal Nordamèrica e l'Eoropa da l'Azia. El ze uno dei mode?i pì comuni doparai, se stima che el sìpia doparà dal 45% de ?a popo?asion mondia?e, da ?a Cina[13] e inte i paezi de cultura ingleza[14][15].
Mode?i de sie continenti
[canbia | canbia el còdaxe]Primo mode?o
[canbia | canbia el còdaxe]El ze un critèrio stòrego-etimo?òzego: i ze considerai continenti ?e grande estension de tere emerzeste che ?e ga storegamente un so nome pròpio. El ze el mode?o pì doparà in tuta l'Eoropa osidenta?e (escludeste ?e ìzo?e Britaneghe) e in Amèrica latina[17]. El corisponde a l'acesion comun de continente inte ?a ?éngua vèneta corente. In pì el ze el critèrio seguio da ?e Nasion Unie inte el Zeoschema.[18]
Secondo mode?o
[canbia | canbia el còdaxe]In sto mode?o se riva contar sie continenti considerando separae ?e do Amèriche e invese unie l'Eoropa e l'Azia; sto mode?o el to?e in considerasion sia dati zeogràfeghi e zeo?òzeghi, sia dati cultura?i. Dòpara sto mode?o ?a Rùsia che, estendéndose sia in Eoropa sia in Azia, ?a vede justo considarar unie ste do tere.[19]
Mode?o de sìncue continenti
[canbia | canbia el còdaxe]El ze el mode?o seguio inte el sìnbo?o olìnpego dei sìncue ser-ci interligai[20]. In sto cuà ?a vien encludesta l'Antartide[21], considerando solché i continenti abitai da l'omo, ?e cua?e nasion de consevensa ?e partèsipa ai zughi o?ìnpeghi.
Mode?o a cuatro continenti e sie "parti del mondo"
[canbia | canbia el còdaxe]El ze un mode?o che el vede solché cuatro continenti, tegnendo prezenti considerasion de zeografia fìzega: i continenti i ze definii ugno?amente cofà muci de tere emerzeste contive e totalmente sircondae da osèani[22]; el tajo de l'Istmo de Suez e de l'Istmo de Pànama, esendo òpara de l'omo, no i ze considarai d'inpedimento par védar unie l'Africa co l'Azia e ?e do Amèriche intrà de lore.
In sto mode?o i ghe ze do difarenti criteri de denomenasion:
- Amèrica, Eurafràzia, Oseània, Antàrtide;
- Continente Antigo, Continente Novo, Continente Novìsimo, Continente Antàrtego, nomi che i prezenta ?a gua?iva descuerta dei continenti da parte dei eoropei, inte el ndar dei sèco?i: Cristoforo Colombo el zera rivà inte el Continente Novo inte el 1492, mentre Willem Janszoon el zera rivà inte el Continente Novìsimo inte el 1606. I ajetivi "antigo", "novo" e "novìsimo" i se adata anca al gua?ivo popo?amento del pianeta da parte de l'omo, drio de ?e teorie pì difondeste[23]: el Continente Antigo el ze cue?o inte el cua?o ?a ga avesto orìzene ?a spece umana sirca 200 000 ani fa e el cua?o popo?amento el se ghea concludesto sirca 10 000 ani fa, el Continente Novo el ze cue?o che el ze sta popo?à intrà 10 000 e 20 000 ani fa, el Continente Novìsimo el ze cue?o inte el cua?e se ghe ze rivai sirca 50 000 ani fa, ma el cua?o popo?amento el ze sta finio, se pensa, intrà i 3 000 e i 1 200 ani fa (co ?a co?onizasion de ?a Po?inèzia), el Continente Antàrtego, inte el cua?o se ghe ze rivai inte el XIX seco?o, no el ze stabilmente popo?à.
| Mode?o a cuatro continenti | Parti del mondo | Scumìsio e finimento del popo?amento |
|---|---|---|
| Continente Antigo | Eoropa àzia àfrica |
200 000 ani fa - 10 000 ani fa |
| Continente Novo | Amèrica | 20 000 ani fa - 10 000 ani fa |
| Continente Novìsimo | Oseània | 50 000 ani fa - 3 000 ani fa |
| Continente Antàrtego | Antàrtide | (tocà inte el XIX seco?o - mai popolà) |
Confronto intrà popo?asion e superfise dei continenti
[canbia | canbia el còdaxe]La sevente to?a e l'imàzene de fianco ?e reporta l'àrea e ?a popo?asion dei sie continenti, drio el critèrio pì doparà in Vèneto, Eoropa osidenta?e e Amèrica Latina.
| nome | Area (km2) | Popo?asion | Densità |
|---|---|---|---|
| àzia | 43 810 000 | 4 463 000 000 | 100 ab./km2 |
| Amèrica | 42 330 000 | 1 001 000 000 | 22 ab./km2 |
| àfrica | 30 370 000 | 1 200 000 000 | 36 ab./km2 |
| Antàrtide | 13 720 000 | 1 000 | - |
| Eoropa | 10 400 000 | 741 000 000 | 73 ab./km2 |
| Oseània | 9 010 000 | 40 000 000 | 5 ab./km2 |
La sevente to?a ?a reporta invese l'àrea dei continenti doparai inte ?e vàrie convension.
| nome | Area (km2) |
|---|---|
| Eorafràzia | 84 580 000 |
| Eoràzia | 54 210 000 |
| àzia | 43 810 000 |
| Amèrica | 42 330 000 |
| àfrica | 30 370 000 |
| Amèrica del Nord | 24 490 000 |
| Amèrica del Sud | 17 840 000 |
| Antàrtide | 13 720 000 |
| Eoropa | 10 400 000 |
| Oseània | 9 010 000 |
Le dimension ?e ze inportanti anca inte el definir el subcontinente o el stato-continente, ma no ?e ze sufisenti:
- ?a rejon zeogràfega indiana ?a ze dita "subcontinente indian" par ?e so dimension, par ?a so omozeneità stòrega e cultura?e, par ?a so forma peninsu?are e par el fato de èsar dividesta dal resto de l'àzia da na alta cadena montagnoza;
- ?a Federasion Rusa ?a ze considerada un "stato-continente" par ?e so dimension, par ?a so omozeneità stòrega e cultura?e, par el so èsare transcontinenta?e.
- l'Austràlia el ze a de bon derito un Stato-continente, ocupando tuta ?a parte continenta?e del continente oseànego.
Stati racuanto espandesti cofà i Stati Unii d'Amèrica, el Cànada, ?a Cina e el Brazi?e no i ze definii "stato-continente", in cuanto no ?e òcupa tuta ?a superfise del continente rispetivo.
Istòrego dei continenti
[canbia | canbia el còdaxe]La formu?asion de ?a teoria de ?a deriva dei continenti (1915), e ?e sucesive conferme enpìreghe, ?e ga portà i paleozeògrafi a suponer che ?a forma e el nùmero dei continenti i sìpie variai ripetisionalmente inte el corso de ?a stòria antiga de ?a Tera. Se pensa che i continenti moderni i sìpia tochi de l'ùgno?o supercontinente de Panzea (sirca 300 mi?ioni de ani fa) e che sto cuà a so volta el se gàpia formà da l'union dei tochi de altri supercontinenti antesedenti (el pì antigo supercontinente del cua?o se ghene gàpia ipotizà fin deso ?a ezistensa, Yilgarn, derivante a sirca 4,4 mi?iardi de ani fa).
Notasion
[canbia | canbia el còdaxe]- ↑ "continent n. 5. a." (1989) Oxford English Dictionary, 2nd edition. Oxford University Press; "continent1 n." (2006) The Concise Oxford English Dictionary, 11th edition revised. (Ed.) Catherine Soanes and Angus Stevenson. Oxford University Press; "continent1 n." (2005) The New Oxford American Dictionary, 2nd edition. (Ed.) Erin McKean. Oxford University Press; "continent [2, n] 4 a" (1996) Webster's Third New International Dictionary, Unabridged. ProQuest Information and Learning; "continent" (2007) Encyclop?dia Britannica. Retrieved 14 January 2007, from Encyclop?dia Britannica Online.
- ↑ 2,0 2,1 "Continent". The Columbia Encyclopedia. 2001. New York: Columbia University Press - Bartleby.
- ↑ 3,0 3,1 Océano Uno, Diccionario Enciclopédico y Atlas Mundial, "Continente", page 392, 1730. ISBN 84-494-0188-7
- ↑ 4,0 4,1 Los Cinco continenti (The Five Continents), Planeta-De Agostini Editions, 1997. ISBN 84-395-6054-0
- ↑ Van Loon's Geography: The Story of the World We Live In, 1932, Simon and Schuster
- ↑ The Olympic symbols. International Olympic Committee. 2002. Lausanne: Olympic Museum and Studies Centre. The five rings of the Olympic logo represent the five inhabited, participating continents (Africa, America, Asia, Eorope, and Oseània Archivià il 24 de marso 2009 in Internet Archive. {{#if: |Còpia de archìvio in Wayback Machine (archivià inte el 24 de marso de 2009)|{{#if: 20090324234948|Archivià inte el 24 de marso de 2009 in Wayback Machine}. ); thus, Antarctica is excluded from the flag. Also see Association of National Olympic Committees: [1] Archivià il 22 de aprile 2019 in Internet Archive. [2] Archivià il 6 de setenbre 2018 in Internet Archive. [3] (ligo ronpesto dispunìbi?e in Internet Archive; védarse el istòrego, la prima version e ?a ùltema). [4] [5] (ligo ronpesto dispunìbi?e in Internet Archive; védarse el istòrego, la prima version e ?a ùltema).
- ↑ 7,0 7,1 "Continent". Encyclop?dia Britannica. 2006. Chicago: Encyclop?dia Britannica, Inc.
- ↑ Eror:
<ref>nisun testo par el marcadorAoCA - ↑ World, National Geographic - Xpeditions Atlas. 2006. Washington, DC: National Geographic Society.
- ↑ The New Oxford Dictionary of English. 2001. New York: Oxford University Press.
- ↑ "Continent Archivià il 28 de otobre 2009 in Internet Archive.". MSN Encarta Online Encyclopedia 2006.
- ↑ "Continent". McArthur, Tom, ed. 1992. The Oxford Companion to the English Language. New York: Oxford University Press; p. 260.
- ↑ 全球七大洲，六個洲有人住，每個洲選一個代表性國家，你選哪個？原文網址 Archivià il 4 settembre 2019 Data inte l'URL no conbazante: 4 de setenbre 2019 in Internet Archive. (Tra i sette continenti, quelli abitati sono sei e ognuno di essi ha un paese rappresentativo. Quale scegli?)
- ↑ Enciclopedia Britannica Chicago 2006, voce Continent Archivià il 19 giugno 2019 Data inte l'URL no conbazante: 19 de zunjo 2019 in Internet Archive.
- ↑ Lewis, Martin W.,, The myth of continents : a critique of metageography, 1997, OCLC 782958527.
- ↑ continenti do Planeta Terraplaneta-terra.info. Entrada il 12 de novembro de 2013.
- ↑ " Continente ". Enciclopedia Britannica Chicago 2006; Dizionario Inglese di Oxford 2001: New York, Oxford University Press.
- ↑ Dipartimento statistico delle Nazioni Uniteunstats.un.org. Entrada il 26 agosto 2019 (archivià il 15 luglio 2019).
- ↑ * континента земли. Самый большой материк на Земле – это Евразия (Continenti della Terra. Il più grande continente sulla Terra è l'Eurasia)
- Континент. Материк это. Материки Земли. Евразия. Движение континентов Archivià il 4 settembre 2019 Data inte l'URL no conbazante: 4 de setenbre 2019 in Internet Archive. (Continente. La terraferma è questa. Continenti terrestri. Eurasia. Il movimento dei continenti.)
- ↑ Preamble (PDF), in Olympic Charter, International Olympic Committee, 8 December 2014.
?the five interlaced rings, which represent the union of the five continents?. - ↑ Antartide - Popolazione Archivià il 13 luglio 2012 Data inte l'URL no conbazante: 13 de lujo 2012 in Internet Archive.
- ↑ * Dizionario de "La Repubblica", voce continente Archivià il 27 agosto 2019 Data inte l'URL no conbazante: 27 de agosto 2019 in Internet Archive.;
- Vocabolario Treccani, voce continente Archivià il 27 agosto 2019 Data inte l'URL no conbazante: 27 de agosto 2019 in Internet Archive.;
- Enciclopedia Sapere - edizioni De Agostini, voce Continente Archivià il 1o settembre 2019 Data inte l'URL no conbazante: 1o de setenbre 2019 in Internet Archive.
- ↑ Luigi Luca Cavalli-Sforza, Telmo Pievani, Homo sapiens: la grande storia della diversità umana, edizioni Codice, 2011. ISBN 9788875782672.
Altri projeti
[canbia | canbia el còdaxe]
Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so continente
Linganbi foresti
[canbia | canbia el còdaxe]- continènte2Vocabolario Treccani, Istituto de ?a En?iclopedia Italiana.
- (EN) Hessle Filmore Garner, continental landformEn?iclopedia Britannica, Encyclop?dia Britannica, Inc.
- (EN) continental landformEn?iclopedia Britannica, Encyclop?dia Britannica, Inc.
.svg){kind=small}
_political.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
| Contro?o de autorità | LCCN (EN) sh85031556 · GND (DE) 4165153-4 · BNF (FR) cb119817987 (data) |
|---|